Choć układ klimatyzacji może się wydawać skomplikowany w praktyce jest dość prosty a jego zasada działania nie jest złożona. Od układu chłodzenia silnika i ogrzewania kabiny odróżnia go przede wszystkim kompresor, który pełni kluczową rolę w układzie, odpowiadając za sprężanie czynnika chłodzącego, a przez to efektywne chłodzenie. Na układ klimatyzacji samochodowej składa się kilka elementów połączonych przewodami sztywnymi i elastycznymi. Jest to układ zamknięty składający się z dwóch głównych części: wysokiego i niskiego ciśnienia. W szczelnym układzie znajduje się czynnik, którego sprężanie i rozprężanie odpowiada za schłodzenie powietrza, które dostaje się potem do kabiny samochodu. Za sprężanie czynnika odpowiada kompresor, który jest swego rodzaju pompą. Po przejściu przez taką pompę czynnik jest sprężony a co za tym idzie mocno rozgrzany w wyniku wzrostu ciśnienia. Tak przygotowany czynnik trafia do skraplacza, zwanego chłodnicą klimatyzacji. W zamontowanym na przodzie samochodu skraplaczu czynnik jest chłodzony dzięki opływającemu chłodnicę pęd powietrza spowodowany ruchem samochodu i działaniem wentylatora. W skraplaczu czynnik przechodzi ze stanu skupienia gazowego na ciekły. Kolejnym etapem na drodze czynnika jest przejście przez osuszacz. W osuszaczu płynny czynnik roboczy odseparowany zostaje z zanieczyszczeń mechanicznych, pary wodnej i cząsteczek powietrza. Osuszacz pełni więc rolę swoistego filtra, którego celem jest ochrona układu przed zablokowaniem. W dalszym etapie czynnik zostaje rozprężony w zaworze rozprężającym. Ta gwałtowna reakcja zmiany ciśnienia powoduje, że czynnik bardzo mocno traci swoją temperaturę. Tak przygotowany czynnik trafia do parownika, który jest małą chłodniczką, przez którą przepływa strumień powietrza wytwarzany przez wentylator. Jego działanie jest analogiczne do nagrzewnicy, która odpowiada za ciepłe powietrze wtłaczane do kabiny samochodu. Po rozprężeniu w parowniku czynnik zostaje spowrotem zassany do komresora i proces się powtarza.

Najbardziej popularnym czynnikiem klimatyzacji, który funkcjonuje na rynku już od lat jest substancja oznaczona jako R-134a. Jej główne zalety to atrakcyjna cena, dostępność i funkcjonalność. Niestety ma jedną istotną wadę - jest szkodliwy dla atmosfery. Jego wskaźnik GWP (Global Warming Potential) wynosi 1430, przy wartości 1, przyjętej jako bezpieczna dla atmosfery. Wartość 1 jest podawana na przykład dla dwutlenku węgla, który nie ma wpływu na powstanie dziury w warstwie ozonowej.

Taka szkodliwość czynnika R-134a doprowadziła do uchwalenia przez Komisję Europejską dyrektywy 2006/40/EU, według której wszystkie nowo produkowane samochody muszą być już wyposażone w czynnik, którego GWP nie przekracza wartości 150. To spowodowało, że producenci przestawili się na produkcję systemów klimatyzacji pracujących w oparciu o czynnik HFO-1234yf. Wartość GWP dla tego czynnika to tylko 4, a zatem jego obciążenie dla atmosfery jest znikome.

Najłatwiej zauważalnym objawem awarii układu klimatyzacji jest brak chłodzenia, czyli powietrze wtłaczane do kabiny jest ciepłe. Innymi przejawem wadliwie działającej klimatyzacji może być parowanie szyb czy przykry zapach. Do innych oznak, które znacznie trudniej zauważyć należą głośniejsza praca układu czy wyższe zużycie paliwa. Te typowe objawy mają swoje przyczyny. Zbyt mała ilość czynnika w układzie lub jego całkowity brak odpowiada za niewydolne chłodzenie. Przy braku czynnika lub zbyt małej jego ilości w układzie kompresor po prostu się nie włączy. Za parowanie szyb odpowiada najczęściej brudny filtr kabinowy. Może też on powodować charakterystyczny zapach stęchlizny w kabinie samochodu. Choć w tym wypadku wymiana samego filtra może nie być wystarczająca, bo za brzydki zapach odpowiadać może także zabrudzenie całego układu klimatyzacji. Awaria kompresora, zaworu rozprężnego czy wentylatora może prowadzić do podwyższonego hałasu i większego niż normalnie zużycia paliwa.

Układ klimatyzacji jest narażony na różne awarie i naturalne zużycie elementów. By uniknąć poważniejszych problemów warto regularnie go serwisować. Do głównych czynności serwisowych należy przede wszystkim sprawdzanie szczelności układu, ponieważ tylko w pełni szczelny układ będzie mógł pełnić swoją funkcję. Aby sprawdzić szczelność układu najczęściej napełnia się go azotem, aż ciśnienie osiągnie 25 barów.

Niewielkie ubytki czynnika są zjawiskiem naturalnym i są spowodowane głównie ulatnianiem się czynnika przez ścianki przewodów elastycznych. Jednak zupełny brak czynnika jest objawem większej nieszczelności, które mogą się pojawić w każdym fragmencie układu. Na częste rozszczelnianie narażona jest na przykład chłodnica, której umieszczenie na przodzie pojazdu powoduje duże ryzyko uszkodzeń mechanicznych przez ciała obce lub naturalną korozję. Do ubytków czynnika w innych miejscach dochodzi rzadziej. Zabrudzony skraplacz z kolei może nieefektywnie schładzać czynnik. Poważniejszą awarią może być awaria wentylatora skraplacza, odpowiadającego za schłodzenie czynnika podczas postoju auta.

Przypominający chłodnicę parownik, mniejszy od niej i umieszczony wewnątrz samochodu jest znacznie bardziej odporny na uszkodzenia mechaniczne, ale trudniej do niego zajrzeć i zlokalizować ewentualne nieszczelności. Jest on świetnym miejscem do tworzenia sie całych kolonii grzybów. Dlatego tak ważne jest regularne czyszczenie układu klimatyzacji poprzez jego odgrzybianie oraz wymiana filtra kabinowego. Skutecznym sposobem na uchronienie się przed osadzeniem grzybów i bakterii na parowniku jest osuszenie go włączając przed zakończeniem jazdy ogrzewanie na zamkniętym obiegu przy jednoczesnym wyłączeniu klimatyzacji.

Do najpoważniejszych i jednocześnie najbardziej kosztownych w usunięciu awarii układu klimatyzacji należy uszkodzenie kompresora. Gdy układ jest serwisowany regularnie i na czas kompresor powinien pracować bezawaryjnie przez długi czas. Jednak serwis nie zawsze prowadzony jest fachowo. Przy braku czynnika w układzie nie występuje dostateczne smarowanie i kompresor może się zatrzeć. To samo może powodować zabrudzony czynnik. Czynnik z czasem pochłania wodę, którą z układu powinien usunąć osuszacz. Długo niewymieniany osuszacz napełnia się w końcu wodą i przestaje pełnić efektywni swoją funkcję. Woda w układzie powoduje jego dewastację. Może doprowadzić do zatarcia kompresora i korozji elementów układu a nawet zamarznięcie zaworu rozprężnego.

Usuwanie awarii układu klimatyzacji samochodowej może być bardzo kosztowne. Już najdrobniejsze awarie mogą pociągać za sobą wydatki w granicach kilkuset złotych, a wymiana kompresora to już koszt rzędu nawet kilku tysięcy. To powinno przekonać nas do regularnego serwisowania układu klimatyzacji, nie rzadziej niż co dwa lata a najlepiej co roku. Zwróćmy jednak uwagę, że serwis to nie tylko tzw. "nabicie układu" i wymiana filtra kabinowego ale przede wszystkim kontrola wszystkich elementów układu oraz jego czyszczenia a na koniec weryfikacja poprawności jego działania. Na serwisie klimatyzacji nei warto więc oszczędzać i wybierać najtańszą usługę, a raczej zwracać uwagę na fachowość przeprowadzenia serwisu.